Samsun Gecikmiş Dil ve Konuşma Bozuklukları

Gecikmiş dil ve konuşma, bir çocuğun dil (anlama ve ifade etme) ve konuşma (sesleri çıkarma) becerilerinin kendi yaş grubundaki diğer çocukların gerisinde olmasıdır. Gelişim basamaklarını bilmek, durumu fark etmede ilk adımdır.

1. Bebeklik Dönemi (0-12 Ay)

Bu dönem, dilin temelinin atıldığı kritik bir evredir.

• 0-3 Ay: Farklı ihtiyaçlar için farklı şekillerde ağlar, agulama gibi sesler çıkarır.
• 4-6 Ay: Babıldamaya başlar ("ba-ba", "ma-ma" gibi hece tekrarları), sesin geldiği yöne döner.
• 7-12 Ay: Jest ve mimikleri (el sallama, işaret etme) kullanmaya başlar. "Anne", "baba" gibi anlamlı 1-2 kelime söyleyebilir ve basit komutları ("bana ver") anlar.

2. 1-2 Yaş Dönemi

Kelimelerin hızla öğrenildiği bir "sözcük patlaması" dönemidir.

• 18. Ay Civarı: Yaklaşık 10-20 kelime kullanır.
• 24. Ay Civarı: 50'den fazla kelime bilir ve "anne gel", "su ver" gibi iki kelimelik basit cümleler kurmaya başlar. Vücudunun bölümlerini gösterebilir.

3. 2-3 Yaş Dönemi

Cümlelerin uzadığı ve dilin daha karmaşık hale geldiği bir dönemdir.

• Çocuğun kelime dağarcığı hızla artar (200+ kelime).
• 3-4 kelimelik cümleler kurar.
• "Bu ne?", "Nerede?" gibi basit sorular sorar.
• Konuşması, aile dışındakiler tarafından da %50-75 oranında anlaşılır.

4. 4 Yaş ve Sonrası Dönem

Artık bir sohbet partneri olmaya başlar.

• Uzun ve karmaşık cümleler kurabilir.
• Yaşadığı olayları, basit hikayeleri anlatabilir.
• Gramer kurallarını büyük ölçüde doğru kullanır.
• Konuşması neredeyse tamamen anlaşılırdır.

Dil Gelişimindeki Kırmızı Bayraklar

Aşağıdaki belirtiler, çocuğunuzun dil ve konuşma gelişimi konusunda bir uzmandan destek almanız gerektiğine işaret edebilir:

1. Bebeklik Dönemi (0-12 Ay)

• 6. Ay: Çevresindeki seslere tepki vermiyorsa, gülümsemiyorsa.
• 9. Ay: Babıldaması yoksa veya çok azsa.
• 12. Ay: İşaret etme, el sallama gibi jestleri kullanmıyorsa, ismine tepki vermiyorsa.

2. 1-2 Yaş Dönemi

• 18. Ay: "Anne", "baba" gibi basit kelimeleri söylemiyorsa.
• 24. Ay: İki kelimelik basit cümleler kurmuyorsa, basit komutları anlamıyorsa.

Genel Kırmızı Bayraklar

• Daha önce sahip olduğu dil becerilerini kaybetmesi (regresyon).
• İsteklerini ifade edemediği için sürekli sinirlenmesi veya hırçınlaşması.
• Göz teması kurmaktan kaçınması.
• Yaşıtlarıyla iletişim kurmakta zorlanması.
• Konuşmasının kendi ailesi tarafından bile anlaşılmaması.

Bu kırmızı bayraklardan bir veya birkaçını gözlemliyorsanız, "nasılsa konuşur" diye beklemek yerine durumu netleştirmek en doğru yaklaşımdır.

Dil ve Konuşma Terapistinin Rolü

Çocuğunuzun dil gelişimiyle ilgili endişeleriniz olduğunda, bir dil ve konuşma terapisti bu sürecin en önemli rehberidir.

1. Değerlendirme

İlk adım, kapsamlı bir değerlendirmedir. Bu süreçte çocuğun dil ve konuşma becerileri; standardize testler, oyun temelli gözlemler ve aileden alınan bilgilerle detaylı olarak incelenir. Değerlendirme, sorunun kaynağını (gecikme mi, bozukluk mu vb.) ve çocuğun güçlü/zayıf yönlerini anlamamızı sağlar.

2. Terapi Planı

Değerlendirme sonuçlarına göre tamamen çocuğa ve aileye özel bir terapi programı oluşturulur. Çocuklar için terapi, sıkıcı bir ders değil, hedeflerin oyunlar, şarkılar ve eğlenceli aktiviteler içine gizlendiği bir süreçtir. Amaç, çocuğun doğal iletişim ortamlarında kendini daha iyi ifade etmesini ve söylenenleri daha iyi anlamasını sağlamaktır.

3. Destekleyici Stratejiler

Terapinin en önemli parçalarından biri de ailenin sürece dahil edilmesidir. Seanslarda öğrenilen stratejilerin evde de uygulanması, gelişimin hızlanmasını ve kalıcı olmasını sağlar. Aileye, çocuklarının dil gelişimini günlük rutinler içinde nasıl destekleyecekleri konusunda aktif danışmanlık verilir.

Ailelere Tavsiyeler

Terapi sürecini evde basit ama etkili yöntemlerle destekleyebilirsiniz:

1. Çocuğunuzla Sık Sık Konuşun: Yaptığınız her şeyi anlatın. "Şimdi kazağını giydiriyorum", "Bak kırmızı araba geçiyor" gibi basit ve net ifadelerle gün boyu ona dil girdisi sunun.
2. Kitap Okuma ve Şarkı Söyleme: Resimli kitaplara bakarak nesneleri isimlendirin. Tekerlemeler ve şarkılar, dilin ritmini ve yapısını öğrenmesine yardımcı olur.
3. Oyun Yoluyla Dil Gelişimi: Oyun, çocuğun dünyasıdır. Onun oyununa katılın, oynadığı oyuncaklar hakkında konuşun ve oyunu yönlendirmesine izin verin.
4. Sabırlı ve Destekleyici Olun: Çocuğunuzu konuşması için zorlamayın. Onun iletişim kurma çabasını takdir edin ve ona zaman tanıyın.
5. Erken Müdahale Önemlidir: Eğer bir endişeniz varsa, profesyonel bir görüş almaktan çekinmeyin. Unutmayın, erken müdahale dil gelişimi sorunlarında en kritik faktördür.

Sonuç

Her çocuğun gelişim serüveni farklıdır ve dil gelişimi de bu serüvenin en önemli parçasıdır. Gecikmiş dil ve konuşma, aileler için endişe kaynağı olsa da doğru adımlar atıldığında başarıyla yönetilebilen bir durumdur. Önemli olan, gelişim basamaklarını takip etmek, "kırmızı bayrakları" göz ardı etmemek ve ihtiyaç anında profesyonel desteğe başvurmaktır.

Eğer çocuğunuzun dil gelişimiyle ilgili aklınıza takılan sorular varsa, uzman bir Samsun dil ve konuşma terapisti Tarık Tunçay  olarak size ve çocuğunuza bu yolda eşlik etmekten mutluluk duyarız. Erken atılan bir adım, çocuğunuzun gelecekteki akademik ve sosyal başarısının temelini oluşturabilir.